"علوم تجربی حاصل کوشش انسان برای درک واقعیت‌های هستی و کشف فعل خداوندی است."
باتوجه به دغدغه والدین برای یادگیری بهتر درس علوم فرزندانشان، و همچنین دغدغه معلمان برای آموزش ساده و قابل درک برای دانش آموزان دوران دبستان، در این مقاله به بررسی، تحلیل و روش تدریس درس علوم تجربی دوم دبستان می پردازیم.
پیش تر در مقاله " بررسی، تحلیل و روش تدریس علوم تجربی اول دبستان" به معرفی کامل کتاب علوم تجربی اول دبستان که مقطع پایه و اصلی دبستان است پرداختیم. در ادامه نگاه کلی به دروس علوم تجربی دوم دبستان انداخته و روش های تدریس هر درس را بررسی می کنیم.
معرفی کتاب علوم کلاس دوم ابتدایی
کتاب علوم تجربی ابتدایی شامل 14 درس می باشد که هر درس گریزی برای یادگیری و کسب اطلاعات اولیه ایی است که در زندگی روزمره و آینده دانش آموز کاربرد داشته باشد. این اطلاعات، زمینه های چهارگانه زیر را شامل می شوند:
علوم بهداشت: بدن انسان و بهداشت آنعلوم زیستی: محیط زندهعلوم زمین: محیط غیر زندهعلوم فیزیکی: موضوعات مربوط به ماده و انرژیمعرفی مهارت‌هایی به دانش آموزان برای فراگیری علوم تجربی دوم دبستان
برای فراگیری یک علم و درک آن، چگونگی فراگرفتن مطالب بسیار مهم است. آنچه می توان گفت اکنون در همه ی کشورها مورد قبول متخصصان روش های آموزشی علوم است، لزوم پرورش چند مهارت و توانایی در دانش آموزان است. به همین سبب ما نیز باید راهی را به دانش آموزان نشان بدهیم تا خود بتوانند به دنبال واقعیت های مورد نیاز خود بگردند.
مشاهده کردنفرضیه سازیپیش بینیطراحی تحقیقکاربرد ابزاراندازه گیریبرقراری ارتباطتفسیر یافته هاهشت مهارت ذکر شده، مهارت هایی هستند که می توانند دانش آموزان را در راهی قرار دهند که برای یادگیری وقت کمتری را صرف کنند و آنچه می آموزند، پایدارتر و عمیق تر باشد.
الگو کلی کتاب‌های درسی علوم تجربی دوم دبستان
● تصویر عنوانی
هر درس با یک تصویر، مرتبط با موضوع درس که تصویر عنوانی نامیده می شوند شروع می شود. هدف این صفحه ایجاد زمینه ای برای گفت و گو در مورد موضوع درس است.
● فعالیت‌های آموزشی
در پایه های اول و دوم سعی شده است که مفاهیم اصلی مورد نظر درسی از طریق فعالیت هایی که دانش آموزان انجام می دهند آموزش داده شود. در این دو پایه، فعالیت ها عمدتا بر مهارت مشاهده، جمع آوری اطلاعات و پیش بینی کنید استوارند.
● مفاهیم
از پایه اول تا ششم به ترتیب حجم مفاهیم متون علمی نسبت به فعالیت‌ها افزایش می‌یابد. افزایش مفاهیم علمی به هیچ وجه به معنی کاهش اهمیت فعالیت در فهم مطالب نیست.
رویکردهای آموزش علوم تجربی دوم دبستان
برای درک و شناخت و به کارگیری روش‌های مختلف آموزش و همچنین فعالیت‌هایی که دانش‌آموزان در فرایند یاددهی-یادگیری انجام می دهند، لازم است معلم درمورد کارهایی که در کلاس انجام می‌دهد، بیاندیشد.
آشنایی با رویکردهای چهارگانه موجود در آموزش علوم تجربی به معلم کمک می کند تا رویکرد و شیوه آموزش خود را مورد بازبینی قرارداده و بهترین روش و رویکرد را انتخاب کند.
1. رویکرد انتقالی
در رويکرد انتقالی، بدون آنکه دانش آموز را در فرآیند یادگیری درگير کنیم، جواب بيشتر سئوال‌ها را به طور مستقيم به آنها می گوییم.
2. رویکرد تعاملی
رویکرد تعاملی به معنای تشویق دانش‌آموزان به پرسیدن سوال های علمی پس از فهمیدن مطالب است. در اين روش، دانش‌آموز به بيان نظر خود درباره موضوع پرداخته و از طريق پرسيدن پرسش‌های خود و انجام آزمايش و بيان نتايج آن در کلاس، تحقيق مي‌کند.
3. رويکرد فرآيندي
در این رویکرد، دانش‌آموز در تدريس مشارکت فعال دارد و تمام مهارت هاي علمي او پرورش داده مي‌شود. همچنین معلم به سازماندهي امکانات مي‌پردازد و يادگيري نيز از طريق مشارکت فعال دانش‌آموزان در فرايند ياددهي- يادگيري انجام مي‌شود.
4. رويکرد كاوشگري
در رويکرد کاوشگری همانطور که از نام آن پیداست به دانش‌آموز اجازه داده مي‌شود تا جواب سئوال ها را به صورت فردی یا گروهی، کشف كرده و به استفاده از مواد و وسايلی که معلم در اختیار آن قرار می دهد، ديدن طرح‌ها و نتيجه‌گيري از تجربيات و آزمايش‌هايي که انجام داده است، تشويق مي‌شود.
فهرست فصل‌های کتاب علوم تجربی دوم دبستان
● درس یک: زنگ علوم (گردش در باغ)
نگاه کلی به درس: در کنار تنوع بخشی به محیط آموزشی دانش آموزان به مشاهده محیط پیرامون همراه با به کارگیری حواس پنجگانه می پردازند.
روش تدریس: بردن دانش آموزان به گردش علمی.
● درس دوم: هوای سالم، آب سالم
نگاه کلی به درس: این درس زمینه محور است یعنی مفاهیم موردنظر به کمک زمینه با تم «آب و هوای سالم» کشف خواهند شد. روش تدریس: گفت و گو درمورد تصویر عنوانی دریاچه زریوار و استفاده از رویکرد تعاملی
● درس سوم: زندگی ما و گردش زمین (1)
نگاه کلی به درس: در این درس، دانش آموزان به تدریج از طریق تجربه فعالیت های علمی اطلاعات نسبتا کاملی درباره دنیای اطراف کسب می نمایند. روش تدریس: ایجاد انگیزه با تحریک حس کنجکاوی شاگردان با استفاده از تصویر عنوانی
● درس چهارم: زندگی ما و گردش زمین (2)
نگاه کلی به درس: یادگیری راجعبه مباحثی چون پیدایش فصول، آشنایی با ابزار بادنما، اثرات طوفان و… روش تدریس: توجه به صفحه عنوانی، خواندن شعر و ترانه
● درس پنجم: پیام رمز را پیدا کن (1)
نگاه کلی به درس: یادگیری مفاهیم مربوط به صدا روش تدریس: تدریس صفحه عنوانی و استفاده از رویکرد تعاملی
● درس ششم: پیام رمز را پیدا کن (2)
نگاه کلی به درس: استفاده از نور بای انتقال پیام در زندگی روزمره
روش تدریس: استفاده از رویکرد فرآیندی
● درس هفتم: گر تمام شود …
نگاه کلی به درس: آموزش درباره نحوه مصرف صحیح از منابع سوخت
روش تدریس: استفاده از رویکرد تعاملی بدون تاکید بر آموزش مفاهیم انرژی و مناب
● درس هشتم: بسازیم و لذت ببریم
نگاه کلی به درس: تصمیم گیری برای ساخت یک وسیله و مواجه شدن با چالش های آن
روش تدریس: رویکرد کاوشگری
● درس نهم: سرگذشت دانه
نگاه کلی به درس: آشنایی دانش آموزان با چرخه زندگی گیاهان دانه دار
روش تدریس: آوردن میوه های متفاوت سرکلاس و استفاده از رویکرد تعاملی و کاوشگری
● درس دهم: درون آشیانه ها
نگاه کلی به درس: آشنایی دانش آموزان با نیاز جانوران به محلی برای زندگی .
روش تدریس: فعالیت قصه گویی در حلقه های گروهی.
روش تدریس: آوردن میوه های متفاوت سرکلاس و استفاده از رویکرد تعاملی و کاوشگری
● درس یازدهم: من رشد می‌کنم
نگاه کلی به درس: مرور دوره های زندگی که انسان در طول عمر خود پشت سر می‌گذارد. روش تدریس: استفاده از تصویر صفحه عنوانی و رویکرد تعاملی
● درس دوازدهم: برای جشن آماده شویم
نگاه کلی به درس: شناسایی مواد با به کارگیری حواس پنجگانه در محیطی شاد و مهیج
روش تدریس: رویکرد کاوشگری و استفاده از هوش بصری
● درس سیزدهم: بعد از جشن
نگاه کلی به درس: درباره پاکیزگی محیط زیست و جداسازی مواد دور ریختنی از مواد قابل استفاده صحبت می کند. روش تدریس: استفاده از تصویر عنوانی و رویکرد تعاملی
● درس چهاردهم: از گذشته تا آینده (نان)
نگاه کلی به درس: شناسایی مواد با به کارگیری حواس پنجگانه در محیطی شاد و مهیج
روش تدریس: رویکرد کاوشگری و استفاده از هوش بصری
